Bir dahaki sefer ellerinizi yýkarken suyun sýcaklýðý tam istediðiniz
Gibi deðilse, eskiden Ýngiltere'de bu iþlerin nasýl yapýldýðýný düþünün.


1500'lü yýllarda, Ýngiltere'de iþler þöyle yapýlýyordu:
Ýnsanlarýn çoðu, haziranda evleniyordu Çünkü, senelik banyolarýný Mayýs
ayýnda yapýyorlar; Haziranda henüz çok kötü kokmuyorlardý. Ama yine de
kokmaya baþladýklarý için, gelinler vücutlarýndan çýkan kokuyu bastýrmak
amacýyla, ellerinde bir buket çiçek taþýyordu.

*Banyolar, içi sýcak suyla doldurulmuþ büyük bir fýçýdan meydana
geliyordu.

Evin erkeði, temiz suyla yýkanma imtiyazýna sahipti. Ondan sonra,
oðullarý ve diðer erkekler, daha sonra kadýnlar, sonra çocuklar ve en son
olarak da bebekler, ayný suda yýkanýyordu. Bu esnada, su o kadar kirli
hale geliyordu ki içinde gerçekten bir þeyleri kaybetmek mümkündü.
Ýngilizcedeki "Banyo suyuyla birlikte bebeði de atmayýn"Don't throw
the baby out with the bath water) deyimi, buradan gelmektedir.

Evlerin çatýlarý, üst üste yýðýlmýþ kamýþtan yapýlýyor; kamýþlarýn
altýnda tahta bulunmuyordu.

Burasý, hayvanlarýn ýsýnabilecekleri tek yer olduðu için, bütün
kediler, köpekler ve diðer küçük hayvanlar (fareler, böcekler) çatýda
yaþýyordu. Yaðmur yaðdýðý zaman, çatý kayganlaþýyor ve bazen hayvanlar
kayarak çatýdan aþaðý düþüyordu. Ýngilizcedeki "Kedi köpek yaðýyor"It's
raining cats and dogs) deyimi buradan gelmektedir.

Yukarýdan evin içine düþen þeyleri engelleyecek hiçbir þey yoktu.
Böceklerin ve buna benzer nesnelerin yataklarýn içine düþmesi, büyük bir
sýkýntý oluþturuyordu. Etrafýnda yüksek direkler ve üstünde örtü bulunan
Ýngiliz usulü yataklar, buradan gelmektedir.

Zemin topraktý. Sadece zenginlerin zemini, topraktan baþka bir þeyden
yapýlmýþtý.
"Toprak kadar fakir"dirt poor)tabiri, buradan çýkmýþtýr. Zenginlerin
ahþaptan yapýlmýþ zeminleri vardý. Bunlar, kýþýn ýslandýðý zaman
kayganlaþýyordu. Bunu önlemek için, yere saman (thresh) seriyorlardý. Kýþ
boyunca saman sermeye devam ediliyordu. Bir zaman geliyordu ki kapý
açýlýnca, saman dýþarýya taþýyordu. Buna mani olmak üzere,kapýnýn altýna
bir tahta parçasý konuyordu ki bunun adý "threshold"saman tutan; Türkçesi
"eþik" idi.

Yemek piþirme iþlemi, her zaman ateþin üzerine asýlý durumdaki büyük
bir kazanýn içinde yapýlýyordu. Her gün ateþ yakýlýyor ve kazana bir þeyler
ilave ediliyordu. Çoðu zaman sebze yeniyor; et pek bulunmuyordu.
Akþam yahni yenirse, artýklar kazanda býrakýlýyor; geceboyunca soðuyan
yemek, ertesi gün tekrar ýsýtýlarak yenmeye devam ediliyordu. Bazen, bu
yahni çok uzun süre kazanda kalýyordu.

"Bezelye lapasý sýcak, bezelye lapasý soðuk, kazandaki bezelye lapasý
dokuz günlük" (Peas porridge hot, peas porridge cold, peas porridge in the
pot nine days old) tekerlemesinin menþei budur. Bazen, domuz eti
buluyorlar; o zaman çok seviniyorlardý. Eve ziyaretçi gelirse, domuz
etlerini asarak onlara gösteriþ yapýyorlardý. Birinin eve domuz eti
getirmesi, zenginlik iþaretiydi. Bu etten küçük bir parça keserek
misafirleriyle oturup paylaþýyorlardý. Buna "yað çiðnemek" (chew the fat)
adý veriliyordu.

Parasý olanlar, kalay-kurþun alaþýmýndan yapýlmýþ tabaklar
alabiliyordu. Asidi yüksek olan yiyecekler, kurþunu çözerek yemeðe
karýþmasýna sebep oluyor; böylece gýda zehirlenmelerine ve ölüme yol
açýyordu. Domatesler, buna sýk sýk sebep olduðu için, bundan sonraki
yaklaþýk 400 yýl boyunca, domateslerin zehirli olduðu düþünülmüþtü.

Çoðu insanýn, kalay-kurþun alaþýmýndan yapýlmýþ tabaklarý yoktu. Onun
yerine, tahta tabaklar kullanýyorlardý. Çoðu zaman bu tabaklar bayat
ekmekten yapýlýyordu. Ekmekler o kadar bayat ve sertti ki uzun zaman
kullanýlabiliyordu. Bunlar, hiçbir zaman yýkanmadýðý için, içinde kurtlar ve
küfler oluþuyordu. Kurtlu ve küflü tabaklardan yemek yiyen insanlarýn
aðýzlarýnda, "tabak aðzý" (trench mouth)denen hastalýk ortaya çýkýyordu.

Ekmek, itibara göre bölüþülüyordu. Ýþçiler, yanýk olan alt kabuðu;
aile, orta kýsmý, misafirler de üst kabuðu alýrlardý.

Bira ve viski içmek için, kurþun kadehler kullanýlýyordu. Bu bileþim,
insanlarý bazen birkaç gün þuursuz vaziyette tutabiliyordu. Yoldan
geçen insanlar, bunlarýn öldüðünü sanýp defnetmek için hazýrlýk
yapýyorlardý. Bunlar, birkaç gün süreyle mutfak masasýnýn üstüne
yatýrýlýyor; aile, etrafýna toplanýp yiyip içerek uyanýp uyanmayacaðýna
bakýyordu. Buna, "uyanma" nöbeti deniyordu.

Ýngiltere, eski ve küçük bir yerdi; insanlar, ölülerini gömecek yer
bulamamaya baþlamýþtý. Bunun için, mezarlarý kazýp tabutlarý çýkarýyor;
kemikleri bir "kemik evi"ne götürüyor ve mezarý yeniden kullanýyorlardý.
Tabutlar açýldýðýnda, her 25 tabutun birinde, iç tarafta kazýntý
izleri olduðu görüldü. Böylece, insanlarýn diri diri gömüldükleri ortaya
çýktý. Buna çözüm olarak, cesetlerin bileklerine bir ip baðlayýp bu ipi
tabuttan dýþarýya taþýyarak bir çana dolamaya baþladýlar. Bir kiþi, bütün
gece boyu mezarlýkta oturup zili dinlerdi. Buna, mezarlýk nöbeti (graveyard
shift)denirdi. Bazýlarý, zil sayesinde kurtulmuþ (saved by the bell);
bazýlarý da "ölü zilci" (dead ringer) olurdu.

Gerçekler bunlar. Kim demiþ tarih sýkýcýdýr diye