Ahlâkýn Mahiyeti, Nevileri ve Ahlâk Ýlminin Kýsýmlarý


--------------------------------------------------------------------------------

Ahlâk sözü, hulk kelimesinin çoðuludur. Hulk, insanýn ruhundaki "huy" dediðimiz bir meleke, özel bir hal demektir. Böyle bir meleke, ya hayýrlý bir semere verir veya hayýrsýz ve zararlý bir semere verir. Bu bakýmdan ahlâk özellikleri güzel ve çirkin diye ikiye ayrýlýr. Þöyle ki: Güzel huylara ve bunlarýn güzel meyve ve neticelerine: "Ahlâk-ý Hasene, Ahlâk-ý Hamide, Mehasin-i Ahlâk, Mekârim-i Ahlâk (Güzel Huylar)" adý verilir. Aksine çirkin huylara ve bunlarýn meyvelerine de: "Ahlâk-ý Kabiha, Ahlâk-ý Zemîme, Mesavi-i Ahlâk, Rezail-i Ahlâk (Çirkin huylar)" denir. Örnek: Edeb, tevazu, kerem, birer güzel huy eseridir. Sefahet, kibir, cimrilik de birer çirkin huy eseridir.

Ýþte bütün bu huylardan ve neticelerinden bahseden ilme "Ahlâk Ýlmi" denilmektedir.

Ahlâk ilmi, nazarî ve amelî ahlâk diye iki kýsma ayrýlýr.

Nazarî ahlâk: Ahlâk esaslarýna ve kanunlarýna ait görüþleri ve fikirleri gösterir.

Amelî Ahlâk: Ahlâkla ilgili görevlerin nelerden ibaret olduðunu bildirir.

Ýnsanlar, hayatlarýndaki uygulama bakýmýndan Nazarî ahlâktan çok, Amelî ahlâka muhtaçtýrlar. Biz de bu eserimizde bu amelî ahlâk kýsmýný biraz anlatacaðýz. Yalnýz þunu da belirtelim ki, filozoflarýn birtakýmý, ahlâk esaslarýný lezzete, zevke, maddî menfaate, kalbin duygularýna veya görev ve kemal duygusuna dayandýrmak istemiþlerdir. Oysa ki, bunlardan hiç bir, ahlâk için yeterli bir dayanak olamaz. Bunlara dayanan ahlâk müesseseleri, insanlarýn bu konudaki ihtiyaçlarýný karþýlayamaz. Ancak hak bir dine baðlanan ve dayanan, bu yönden Ýlâhî bir mana taþýyan ahlâk müessesesi, insanýn manevî ihtiyaçlarýný karþýlar ve yükselmesine yeterli olur.

Ýþte, Allah'a hamd olsun, bizler Ýslâm dini sayesinde böyle yüksek bir ahlâk müessesesine sahip bulunmaktayýz.