|
 |
 |
|
Toplam Forum: 69
*** Toplam Konu: 30100
*** Toplam Mesaj: 148193 |
|
|
|
|
|
Gönderen |
|
|
|
|
ALÝ KUÞÇU Müslüman ASTRONOMÝ alimlerinden
Müslüman Bilim Adamlarý Akit Ülkü KUMRAL


Asýl adý Alaeddin Ali b. Muhammed'dir. babasý Muhammed ünlü Türk sultaný ve astronomi alimi Uluð Bey'in kuþçubaþýsý (doðancýbaþý idi. Doðum yeri ve tarihi tam olarak bilinmenýekle beraber, XV. yüzyýl baþlarýnda Semerkantta dünyaya geldiði tahmin edilmektedir. Babasý Uluð Bey'in doðancýbaþýsý olduðu için "kuþçu" lâkabýyla anýlmýþtýr. Zayýf bir rivayete göre de av esnasýnda Uluð Bey'in doðanýný daima Ali'ye tevdi etmesinden de bu lâkapla anýldýðý söylenmektedir. Doðu ve Batý dünyasýnýn 15. yüz yýlýn müstesna bir alimi olarak tanýdýðý Ali Kuþçu, Batýlý bilgin W.Bort hold'un ifadesiyle, "Yaþadýðý Yüzyýlýn Batlamyus'u"dur. Zamanýnda dünyanýn en önde gelen bilginleri arasýnda yer almaktadýr. Kendisi de büyük bir alim olan ve alimleri koruyan Uluð Bey, Ali Kuþçû ya doðrudan doðruya babasý vasýtasýyla veya aslen Bursalý olan ve tahsili için Maveraünnehire giden Kadýzade-i Rumi aracýlýðýyla tanýyarak ona ders verdi. Dolayýsýyla o matematik ve astronomi alanýndaki temel bilgileri Semarkantta Uluð
Fatih Sultan Mehmet ve Ali Kuþçu Doðu ve Batý'nýn ünlü bilginlerini etrafýnda toplayan Fatih, Uzun Hasan tarafýndan kendisine elçi olarak gönderilen Ali Kuþçu'nun ilmine hayran kaldý. Ona Ýstanbul'da kalmasýný ilmi çalýþma ve derslerine orada devam etmesini rica etti. Ali Kuþçu da elçilik görevini bitirdikten sonra Ýstanbul'a gelmeyi kabul etti. Ýstanbul'a döndü ðünde ise büyük bir törenle karþýlandý. Fatih daha sonra Ali Kuþçu'ya 200 akçe maaþla Ayasofya medresesine müderris (profesör) olarak tayin etti. Ayrýca onu kendi özel kütüphanesinin de müdürü yaptý. Fatih ve Ali Kuþçu'yu canlandýran bir minyatür görülüyor.
Bey, Kadizadei Rumi ve Gýyaseddin Cemþid'den aldý. Rivayete göre, bir türlü ilme doymayan Ali Kuþçu, Uluð Bey ve Kadizadei Rumi'den izin alamama endiþesiyle gizlice Kirmatiya gitti. Orada birçok kitabýn yaný sýra Nasiruddini Tusi'nin Tecridü'l kelâm adlý eseriyle þerhini de okuma fýrsatý buldu ve daha sonra Tusi'nin eserini Þerhut-tecrid adýyla þerhederek Ebu Said Han'a takdim etti. Tekrar Uluð Bey'in yanýna döndüðünde, ona Kirman'da kaleme aldýðý Hallü eþkalil kamer (Ay Safhalarýnýn Açýklanmasý adlý risalesini sunarak takdirini kazandý.
Bu sýrada, zic-i Uluð Bey'in hazýrlanmasý çalýþmalarýna katýldý. Kadizadei Rumi'nin ölümü üzerine, Uluð Bey tarafýndan Semerkant Rasathanesine müdür tayin edildi.
Bundan sonra ilmini ilerletmek üzere Uluð Bey tarafýndan Çin'e gönderildiði ve dönüþünde dünyanýn yüzölçümünü, ayrýca meridyeni hesap ettiði bilinmektedir.
Uluð Bey'in öldürülmesinden (1449) sonra koruyucusuz kalan Ali Kuþçu, Semerkant Medresesi'ndeki dersleri ile rasathanedeki çalýþmalarýna son vererek, Timurlularýn'ýn sarayýndan ayrýlarak hac maksadýyla Mekke'ye giderken, Tebriz'e uðradý. Burada Akkoyunlu Hükümdarý Uzun Hasan'dan büyük ilgi gördü ve elçilik göreviyle Fatih Sultan Mehmed katýna gönderildi. Ýlmine hayran olan Fatih'in ýsrarý üzerine elçilik görevini tamamladýktan sonra Ýstanbula döndü ve yol boyunca büyük törenlerle, armaðanlarla karþýlandý. Fatih, 1473'te Uzun Hasan üzerine yaptýðý sefere birlikte götürdüðü Ali Kuþçu'yu, dönüþte Ayasofya Medresesi'ne müderris tayin etti. Bu tayin Istanbul'da astrononýi ve matematik alanýndaki çalýþmalara canlýlýk getirmiþ, hatta Ali Kuþçu'nun derslerini ilim adamlarý dahi takip etmiþlerdir. Ayrýca onu özel kütüphanesine müdür yaptý.
Ýstanbul'daki ilmi çalýþmalarýn ve verdiði derslerle çaðýný aþtýðýný gösteren Ali Kuþçu, torunu Mirim Çelebi, Hoca Sinan Paþa ve Molla Lütfi gibi bilginler yetiþtirdi. Ali Kuþçu, yalnýz telif eserleri ile deðil, çalýþma ve yol göstermesiyle devrini aþan büyük bir alimdir. Ali Kuþçu'nun Fatih zamanýnda Molla Hüsrev'le birlikte Semaniye medreselerinin programýný düzenlemeye memur edildiði de rivayet edilmektedir. Ýstanbul'un boylamýný, eskiden belirlenmiþ olan 60 derecelik deðeri düzeltip 59 derece, enlemini de 41 derece 14 dakika olarak tespit ettiði bilinmektedir. Fatih Camii'nde de bir basitesi (güneþ saati) vardýr. Ali Kuþçu, 5 Þaban 879'da (15 Aralýk 1474) Ýstanbul`da vefat etti ve Eyüp Sultan Türbesi civarýna defnedildi.
ESERLERÝ
1- Risale Fi'1 Fethiye (Fetih Risalesi): "Risale Fi-l Hey'e" adlý eserin Arapçasý'dýr. Ali Kuþçu bu eserin sonuna, gök cisimlerinin uzaklýklarýyla ilgili bir bölüm ekleyerek, Otlukbeli zaferinin bir armaðaný olarak Fatih Sultan Mehmed'e takdim etmiþtir. Zafer günü tamamlanacaðý için "Risale Fi'l Fethiyye" ismini almýþtýr. Ali Kuþçu bu eserinde, ekliptiliðin eðilimini bizzat kendisi hesap ederek 23 30 13 olarak bulmuþtur. Bu deðer bugünkü hesaplara göre çok yakýndýr. (23 27) Eserin ilaveli ve açýklamalý ilk tercümesi 1548'de Seyit Ali bin Hüseyin tarafýndan yapýlmýþ ve Halep'te basýlmýþtýr.
2- Þerhi Tici Uluð Bey: Ali Kuþçu'nun astronomiyle ilgili en mühim eseri budur. Uluð Bey Ziycine dair yazdýðý Farsça bir þerhtir. Eser, zamanýnýn en yüksek matematik ve astronomi bilgilerini ihtiva et mektedir, ayrýca eserde astronomi için gerekli olan fiziki bilgilere de yer verilmiþtit. Kitabýn iki aslý bulunmaktadýr. Bunlardan birisi Ýstanbul Rasathanesi Kütüphanesi no: 113'te, diðeri ise Ragip Paþa Kütüphanesi no: 928'de kayýtlýdýr.
3- Risale Fi'l Muhammediye: Cebirden ve hesaptan bahsetmektedir. Fatih'e takdim edilmiþtir. Fatih de onu "Fethiye" adlý eserle ciltleterek özel kütüphanesine koymuþtur. Eserin son sayfasýnda Ali Kuþçu'nun kendi el yazmasý ve imzasýndan anlaþýldýðýna göre, kitap 1471 yýlýnda tamamlanmýþtýr. Eserin aslý Ayasofya Kütüphanesi no: 2733'te kayýtlý olarak bulunmaktadýr.
Kelâm ve Usul-i fýkýh ile ilgili eserleri
1- Eþ-Þerhu'I Cedid ale't-Tecrid
2- Haþiye ale't-Telvin
Dil ve gramer ile ilgili eserleri
1- Þerhu'r-Risalet-i-vaz'iyye
2- Risale fi vazi'l-müfredat
3- Unkudü'z-Zevahir
4- Þerhuþ-Þafiye li'bni I-Hacib
5- Fa'ide li-tahkiki lami't-târif
6- Risale ma ene kultü
.
|
Gönderen: 02.05.2010 - 21:06 |
|
|
Şu an Yok üye ve 1704 Misafir online. En son üyemiz: Didem_
16977 üye ile 13.07.2024 - 11:50 tarihinde en fazla ziyaretçi online oldu.
[Admin | Moderator | Kıdemli Üye | Üye] |
|
 |
|
Doğum gününüzü tebrik eder, sıhhat ve
afiyet dolu ömür dileriz:
ahmetsezginyilm.. (45), kaff (56), sevmek (37), ER-DAL (43), __YaReN__ (45), melih58 (46), kingofthelaz (42), SuMBuL (40), ismail_denizli (51), ebutturab (45), aksagulleri (56), halil.erol (42), iboly (63), chuseyn (46), TaLHa13 (40), sebilullah (49), zulkifir (69), gutter (42), Gülendam (46), Talha_1986 (39), akdeniz4646 (44), eydeora (43), ccakmak (60), naile02 (38), hilalim61 (43), hakan.c13 (40), dipsi (45), musab5 (49), ali038 (58), yasin_toprakkal.. (49), umutsuna (50), hamza06 (51), sehadet99 (52) |
|
|
|
 |
|