Zevce İle Sohbetin Edebleri
Erzurumlu İbrahim Hakkı'dan

Ey Aziz! Edeb ehli demişlerdir ki, erkeğin hanımı ile sohbetinin edeb ve şartları şunlardır:

1. Hanımına iyi huylu olmalıdır.

2. Onunla rıfk ve yumuşaklıkla sohbet ve ülfet vedip, tatlı ve hilm ile söylemelidir. Nitakim hadis-i şerifde: “İnsanların hayırlısı, ehline hayırlı ve faydalı olan kimsedir” buyuruldu.

3. Eve girince, hanımınaselam verip, halini sormalıdır.

4. Tenhada neşeli görünce saçlarını okşayıp, tatlı sözlerle bûs etmeli, sarılmalıdır.

5. Tenhada üzüntülü bulunca, ona, çok sevdiğini söylemelidir. Şefkatle gönlünü almalı, tatlı konuşmalıdır.

6. Ehlinin hatırını, işe yarar, yalana yakın sözlerle almalıdır. Zira o evinde mahbûs, başkasından meyus (ümidsiz) ve kendisiyle menûs olan dert ortağı, gam gidericisi, iş ortağı, oyuncağı, tarlasıdır.

7. Çocukların terbiyesinde ehline yardım etmelidir. Çünkü çocuk anasına gece gündüz feryad ü figan ile, bir zaman istirahat vermez, amansız alacaklıdır.

Ona yardım edene, mevlası yardım eder.

8. Ehline kendi giydiği kumaş gibi elbise giydirmelidir.

9. Kendi yediğinden yedirmelidir. İmkânı varsa nafakasını geniş tutmalıdır. Ehlinin meskenini elbisesini ve nafakasını boynuna vacib bilmelidir.

10. Ehlini hiç dövmeyip, dünya işlerindeki kusurlarından ötürü sövmemeli. kötü söylememelidir.

11. Ehlinin din işlerindeki kusurları için bir günden çok küsmemelidir.

12. Rıfk ile onu idare etmelidir.

13. Ehlinin kötü huyalrı baş gösterince, kabahati kendinde bulup, ben iyi olsaydım, o da iyi olurdu demelidir.

14. Ehli kızınca susmalıdır. Erkek susunca, hanımı pişman olup, özür diler. Çünkü o zaif yaradılışlıdır. Susunca mağlub olur.

15. Ehli güzel huylu olup, her hizmetini seve seve yapmağa başlayınca, ona dua, Hakka şükr ve sena etmelidir. Çünkü erkeğe, uygun bir hanım, şükrü edilemeyen bir nimettir.

16. Ehline öyle davranmalıdır ki, hanımı, kocam beni, herkesten seviyor bilmelidir.

17. Evin idaresi ve geçimi hususunda ehliyle meşveret edip, ona danışmalı, diğer büyük işlerini ona anlatıp üzmemelidir.

18. Ehlinin günah olmıyan kusuralrını ve hareketlerini görmemezlikten ve bilmemezlikten gelmelidir.

19. Ehlinin gizli hallerini ve ayıblarını herkesten saklamalıdır.

20. Ehli ile şakalaşıp, latife ve çeşitli oyunlar yapmalıdır. nitekim Hazret-i Habib-i Ekrem (sallallahu aleyhi ve sellem) ezvâc-ı mutahharasıyla oynar, onlara karşı insanların en zarifi olurdu. Hatta bir defa Hazret-i Aişe (radıyallahu anha) ile yarış ettiklerinde, Hazret-i Aişe geçti. Sonra bir daha yarış yaptıklarında resûlullah geçti. Çünkü erkeğin hanımı ile oynaması boş ve luzumsuz değildir. Belki doğrudur ve taattir.

21. Ehlini kalabalık insanların bulunduğu yerlerde oturtmamalıdır. Böylece namahrem görüp, onlara meyl etmez.

22. Ehline Kur’an-ı Kerim okumasını farzları ve dinin edeblerini öğretmelidir.

23. Ehline çok süslü ve değerli elbise giydirmemeli, taki böylece süslerini göstermek için dışarı çıkıp, caka satasın ve evinin hanımı olsun.

24. Ehlinden izinsiz sefere, belki hacca gitmemelidir.

25. Ehli saliha ve itaatkar ise, üzerin ebir daha evlenmemelidir.

26. Ehline üzüntülerini, sıkıntılarını, düşmanlarını, borçlarını söylememelidir.

27. Ehline yüzü ve arkasında hayır dua edip, bed dua etmemelidir. zira gece ve gündüz onun hizmetindedir. Ekmek pişiricisi, yemek yapıcısı, çamaşırı dikicisi ve yıkayıcısı, evinin ve malının koruyucusudur. Belki enisi, munisi, yari ve nigarıdır
__________________