Es selamü aleyküm ve Rahmetullahi..

Hayır söylemek veya susmak

Kulağımız var, duymamız için; gözümüz var, görmemiz için... Bu organlarımıza rağmen her şeyi duymamak, her şeyi görmemek ve dolayısıyla duyduğumuz ve gördüğümüz her şeyi başkalarına söylememek...

Her istediğimizi herkese söylemeye devam edersek, istemediklerimizi de işitmeye katlanmalıyız. Bu bağlamdaki ilâhî uyarıya dikkat etmemiz gerekiyor:

Hakkında kesin bilgi sahibi olmadığın şeyin peşine düşme. Çünkü kulak, göz ve kalp, bunların hepsi ondan sorumludur. (İsrâ, 36)

Ebû Şureyh el-Huzaî, Hz. Peygamber s.a.v.den rivayetle şöyle demiştir: "Allaha ve Ahiret gününe iman eden kimse komşusuna iyilik etsin. Allaha ve Ahiret gününe iman eden kimse misafirine ikram etsin. Allaha ve Ahiret gününe iman eden kimse, ya hayır söylesin veya sussun. (Tecrid-i Sarih Tercemesi, 12/131)

Konuştuklarımızın hayra vesile olması, kendimize ve çevremize bereket getirmesi, olgunluğun bir işareti değil midir? Olgunlaştıkça mı hayır olarak konuşmanın dışında susmayı tercih ederiz, yoksa konuştuklarımıza dikkat ettikçe mi olgunlaşırız? Cevabını şu hadisi şerifte bulmamız mümkün:

Bir kulun kalbi doğrulmadıkça imanı doğrulmaz. Dili doğrulmadıkça da kalbi doğrulmaz. (Ahmed b. Hanbel, Müsned, III/198)


Boş söz işittikleri zaman ondan yüz çevirirler ve Bizim işlerimiz bize, sizin işleriniz size. Size selâm olsun (haydi hoşça kalın), biz cahillerle sohbet etmeyi istemeyiz derler. (Kasas, 55)

Montesquieu'nun dediği gibi, İnsan ne kadar az düşünürse o kadar çok konuşur. Evrende sustuğumuz kadar yerimiz var demektir; veya kimliğimiz ne söylediğimiz kadardır!

Vadi Çiçekli ne adamlar var şiirinde, konuşması açısından insanları dört gruba ayırır:

adamdır konuşur dereden / bıktırır gider / kendi dinler kendisini;
adamdır konuşur saklıdan / sövdürür gider / rezil eder kendisini;
adamdır konuşur usuldan / sevdirir gider / vezir eder kendisini;
adamdır konuşur gönülden / sır olur gider / feda eder kendisini;
bu da adamdır.

Bin kere düşünmek

Başımıza ne geldiyse dilimizden değil midir? Konuşmakla ve duyduklarımızı süzgeçten geçirmeden hemen başkalarına aktarmakla, ruhumuzu kalın bir toz tabakasıyla örtmüş oluyoruz:
Bana benden olur, her ne olursa
Başım rahat olur, dilim durursa.

Yunus Emre'ye göre, Çok söz, hamal yüküdür. Niçin? Söylediğimiz her söz her an karşımıza çıkabileceği için. Söylediklerimizle geleceğimizi sınırlandırmaktayız.Konuştuğuma çok kere pişman oldum. Fakat sustuğuma asla! diyen Publis Syrus, sözlerimizden dolayı kendi pişmanlıklarımızı hatırlarsak haklı değil mi? Az konuşmaktan pek az, çok konuşmaktan sık sık pişman olunur. (Konfüçyüs)

Peygamberimiz, İnsanlara akılları (idrakleri) ölçüsünde konuşunuz. buyurmuyor mu?

Değil hakkımız olmayan şeyleri söylemek, hakkımız olduğu halde susabilmektir erdem. Susan insan, bilen insandır. Susmasını bilmeyene ve sırrını saklamayana sır verilir mi? Yusuf Has Hacib'in şu önemli tavsiyesini her zaman yerine getirmeliyiz: Her sözü dinle, fakat hemen inanma. Gönül sırrını açma, onu sımsıkı sakla.

Susmasını bilen insan, başlı başına bir sır abidesidir. Onun sırrıyla sırlanabilmek, susmasından feyizlenebilmek ile mümkün olsa gerek! Evrenin sessizliğine gark olmuş bu insanın, susarken konuştuklarını bu halimizle nasıl duyabileceğiz ki! Hazreti Yunus diyor ki:

Ben bir acep ile geldim
Kimse halim bilmez benim
Ben söylerem ben dinlerem
Kimse dilim bilmez benim.

Hikmet sahibi ârif bir insanın söz dünyasında payına düşen sükûttur. Bir insan, söyledikleri kadar söylemedikleri ile de insanlaşır. (Albert Camus).Cahil insan fikrini beyan etme anlamında konuşurken, ârif insanın konuşması zikir, susması fikirdir. Eğer karşılaşabilirsek bu tür insanlarla konuşmayı paylaşacağımıza, niçin sükûtu paylaşmıyoruz? Sükûtu paylaşmak, söz söylenmeden anlayabilmek demektir. Söz, anlaması için muhtaç olan kişiye söylenir. Söz söylemeden anlayan kişiye söz söylemeye ne lüzum var? Gökler, yerler anlayan kişiye hep sözdür. (Hz. Mevlâna)

Hz. Mevlânâ, Kargalar ötmeye başlayınca bülbüller susar. demektedir


Bülbülün nağmelerini işitebilmemiz için öncelikle gül bahçelerinin oluşmasına ihtiyaç vardır. Gül olmadan bülbül sessizliğini bozar mı?


Kendi dilinden anlayanlardan, kendi dilini konuşanlardan uzak düşen kimse, yüzlerce dil, yüzlerce nağme bilse yine dilsiz olur, susar.

Gül gidip, gül bahçesinin mevsimi geçince, artık bülbülün başından geçenleri işitmez olursun. (Mesnevî, I/16)

Mevlâna Hazretleri'nin dediği gibi, körler çarşısında ayna satılabilir mi veya sağırlar çarşısında gazel okunabilir mi?

Sessizlik diyarının sakinlerinden olabilmemiz için şu duamızla yazımızı tamamlayalım:

Her zaman, her yerde ve her konuda benim de konuşmam gerektiği düşüncesinden beni arındır Ya Rabbi!

Es selamü aleyküm ve Rahmetullahi..